Voor de volgende reis richting Zwitserland gebruik ik de tweede helft van een 10-dagen-in-2-maanden Interrail. Begin mei had ik al de twee dagen met geldigheid in Nederland gebruikt, dus nu een andere reisroute naar Keulen, namelijk via Heerlen (NS uit, Arriva in) en Aken (Arriva uit). Op Aachen Hauptbahnhof staan paaltjes van Arriva bij het begin van de tunnel onder de sporen en er is een kaartautomaat van Arriva direkt bij de ingang naast de DB-automaten. Overigens staat er ook een kaartautomaat van de NMBS/SNCB, maar die is in de hoek gezet. In Aken neem ik vervolgens een (vertraagde!) ICE naar Keulen waar ik de overstap op de ICE richting Basel nog haal. In Karlsruhe stap ik uit voor een eerste tussenstop. Ik heb een hotel nabij het station (en de dierentuin) waar het inchecken middels een computerscherm gaat, toegangscode en andere gegevens werden vooraf zowel via mail als app toegezonden. Avondeten in een restaurant aan het stationsplein met lokaal bier (Hoepfner Kräusen) en zicht op veel trams.
Om die trams draait de volgende dag. Na aanschaf van een 9-euro kaartje bekijk ik eerst de nieuwe tramtunnel en ondergrondse stations, ga dan met een S-Bahn tram naar Rastatt en met de bus die stad in. Ook zonder het 9-euro ticket zou dat op 1 kaartje zijn gegaan (Verkehrsverbund). Het zogeheten Karlsruher Modell houdt in dat tram en trein gecombineerd worden en je per tramtrein zonder overstappen direkt de binnenstad kunt bereiken. Rastatt is al een behoorlijk eind vanaf Karlsruhe, maar er rijden trams door naar bijvoorbeeld Achern en Freudenstadt en om nog een voorbeeld te geven zijn er in oostwaartse richting trams tot voorbij Heilbronn. In Rastatt middageten bij Gasthaus Engel, hotel-restaurant met eigen brouwerij. Goed eten met een Engelbier (Helles/pils) en een Mandarina IPA (foto). Met de tram rijd ik vervolgens naar Freudenstadt met een tussenstop in het fraaie plaatsje Gernsbach. Op de terugweg uit Freudenstadt een tussenstop in Gaggenau voor avondeten (een niet te kleine Flammkuchen) bij Christoph-Brau met Pils en Weizen, allebei wat hoppiger dan gemiddeld.
Het kaartje voor dit festival heeft lange tijd in mijn bureaulade gelegen, maar uiteindelijk is het er toch van gekomen. Wel op een andere lokatie, namelijk de Hooglandse of St. Pancraskerk in hartje Leiden. De kerk is qua ruimte vergelijkbaar met de Pieterskerk. Opzet ongewijzigd (inclusief de belegde broodjes), toegangsprijs ook. Wel had ik de indruk dat er zo hier en daar wat vaker om (meer) bijbetaling werd gevraagd. Al met al wederom een geslaagd festival.
Na diverse malen uitgesteld te zijn een geslaagde editie van dit festival gewijd aan bieren met houtrijping, wat dus nog een iets ruimere categorie is dan “vatgerijpt”. Verreweg de meeste bieren zijn overigens echt in houten vaten gerijpt. De opzet van dit festival is goed en er wordt niet aan getornd: twee niet te lange sessies, geen muziek/muzak en alle ruimte voor goede gesprekken. En de prijzen waren niet verhoogd….
Na twee jaar onderbreking weer een editie van het festival dat de Week (10 dagen) van het Nederlandse bier opent. De tussentijd is niet gebruikt om te reflecteren, het was wederom alles van hetzelfde. Teveel herrie, relatief kleine glazen die volgeschonken worden. Wel waren de prijzen verhoogd…. Ik was niet onder de indruk en zal volgend jaar eerst heel goed nadenken of ik wel ga.
Een vrij korte reis naar Zwitserland met relatief veel treinkilometers. De heenreis verliep moeizaam door een grote storing bij Utrecht, in plaats van via Arnhem – Oberhausen per direkte ICE ging het via Den Bosch, Venlo en Mönchengladbach naar Keulen waar ik op de ICE naar Basel van een uur later kon stappen. Deze trein liep door werkzaamheden bij Mannheim ook wat vertraging op zodat ik uiteindelijk anderhalf uur later dan gepland in Bern en mijn hotel arriveerde.
De volgende morgen na een uitstekend ontbijt met de tram naar Gümligen, oost van Bern, voor een kort bezoek aan familie. Terug in Bern middageten bij huisbrouwerij Altes Tramdepot. Bij de maaltijd een proefplankje met 5 bieren, Helles, Märzen (amberkleurig) en Weizen plus twee seizoensbieren, twee behoorlijk verschillende pale ales (Saison staat voor saisonal).
Dan een bezoekje aan de Gurten, een heuvel (in Nederland zouden we het een berg noemen) ten zuiden van het stadscentrum waar het boven prettig fris is. Het rondreizen in Bern en een ruime ring eromheen kan gratis met het City-Ticket dat je van je hotel krijgt. Avondeten in Bern bij mijn nicht, neef en achternichtje. Later in het hotel nog een beker thee, koffie en thee zijn steeds verkrijgbaar uit een automaat bij de receptie.
Donderdag ga ik nog even naar de bergen, ik kan niet naar Zwitserland komen en ze alleen maar van verre zien. Alles ten noorden/noordwesten van Bern is naar Zwitserse maatstaven heuvelland, misschien met uitzondering van de Jura. Ik reis via Zürich naar Chur, de hoofdstad van Graubünden en ook de oudste stad van Zwitserland, omgeven door bergen. Omdat ik dan nog te vroeg ben om in te checken bij mijn hotel rijd ik eerst nog even heen en weer naar Arosa. Ik geniet die avond van een goede maaltijd met twee traditionele Bündner gerechten, Capuns en Pizokel, met wijn en water. In het hotel nog een kop thee (thee en koffie zijn ook hier voor alle hotelgasten steeds te krijgen, ditmaal op de 2e etage) en dan een goede nachtrust.
Vrijdag een dag rondreizen door de bergen. Eerst met de SBB normaalsporig naar Landquart, vandaar metersporig verder. Met de nieuwe Capricorntreinstellen van de Rhätische Bahn naar Davos en wat later verder naar Filisur op de Albula-lijn. Met een Alvra-trein door de Albulatunnel naar het Engadin, waar ik in Samedan omkeer en terugrij naar Chur. Avondeten in een nog iets beter restaurant dan de voorgaande dag.
Zaterdagmorgen ga ik nog even kijken bij de lokale kabelbanen, de Brambrüesch Bergbahn. De eerste (onderste) sectie is met twee grote cabines, de tweede met heel veel kleine (max 4 personen, of twee met fietsen of ski’s). Boven is er een mooi wandelgebied, maar geen echt uitzichtspunt. De Gästekarte die ik van het hotel kreeg geeft 50% korting op de prijs, de stadsbus naar het Talstation was gratis. Daarna terug naar Bern, nu geheel zonder overstap met de Aare-Linth trein, gereden door de SOB met hun zeer comfortabele Traverso treinstellen. In Bern heb ik nu een grote kamer / mini-appartement geboekt direct bij station Bern-Wankdorf. Ik moet zelf voor het ontbijt zorgen, dus eerst nog boodschappen doen bij een kleine supermarkt in hetzelfde gebouw als het hotel en ook nog even naar een grote aan de andere kant van het station. Supermarkten in Zwitserland sluiten als regel zaterdag om 17 uur en zijn zon- en feestdagen dicht. In de avond maak ik nog een rondje met de trein, van Wankdorf via Burgdorf naar Hasle-Rüegsau en via Konolfingen terug naar Wankdorf. Daarmee haal ik deze dag mijn Interrail-reisdag er zeer goed uit. Mijn kamer biedt uitzicht richting Bern-centrum op de spoorlijnen, een zeer druk traject waaraan ook nog gebouwd wordt. Aan het plein liggen ook nog diverse kantoorgebouwen van de SBB/CFF/FFS.
Zondag is wederom familiedag. En maandag ga ik alweer terug naar Nederland. Ook ditmaal niet zonder vertragingen, maar deze hebben uiteindelijk geen invloed op de tijd van thuiskomst. Eerst zie ik dat er problemen zijn op Bern-Olten, daarom reis ik via Biel en Délemont naar Basel, een fraaie rit door de Jura. Daarmee ben ik op tijd in Basel voor de geplande Eurocity langs de Rijn naar Keulen. Die wordt vanaf Koblenz omgeleid via de andere oever omdat er een boom op de hoofdlijn ligt, er is net een zwaar onweer overgetrokken. Mijn overstap in Keulen was echter ruim genoeg om ook dit geen probleem te laten zijn. De ICE richting Amsterdam wordt dan ook weer omgeleid vanwege werkzaamheden, maar ook die vertraging is niet groot genoeg om me mijn aansluiting in Utrecht te laten missen.
Leven In de Brouwerij (alternatief: Leiden International Beerfestival) was in 2020 het laatste “normale” festival voordat het coronapvirus toesloeg. In 2021 was er een aangepaste versie in augustus in de openlucht en dit jaar kon dan weer “als vanouds” in de Stadsgehoorzaal geproefd worden, zij het met een maand uitstel. Twee sessies, paaszaterdag en paaszondag, entree € 17,50 (of 15 in de vroege voorverkoop) inclusief glas en twee munten, extra munten € 3,00 per stuk. Beneden in de grote zaal vooral buitenlandse brouwers en internationaal bekende, boven waren alle brouwers uit de regio bij elkaar gebracht, zodat ik daar de meeste bekenden trof. Een stand met cider en een met mede en gedistilleerd verrijkten het aanbod. Ik was er al vroeg op de zondag toen het nog tamelijk rustig was. Heb genoten van enkele bieren, twee ciders, een mede en een jenever, alsmede van goede gesprekken met meerdere bekenden en standhouders (dat waren regelmatig dezelfden). Toen de herrie losbarstte (omschreven als “muziek”, maar boven een bepaald geluidsniveau wordt alle muziek herrie) was het met de goede gesprekken gedaan, reden om naar huis te gaan.
Heel langzaam beginnen er weer proeverijen in mijn agenda te verschijnen.
De eerste was een proeverij van liefst negen verschillende destillaten, georganiseerd door het Jenevermuseum. Na aanmelding kreeg je zoals eerder een goed verpakt stel buisjes met als inhoud twee jenevers, twee gins, drie brandewijnen en twee likeuren. Zaterdagmiddag 19 februari werden ze in een Zoom-uitzending geproefd, wie dat niet uitkwam kon later de uitzending terugkijken via de website van het museum.
Ruim een week later het eerste bierfestival van dit jaar, twee jaar na de vorige editie. Het Winterbierfestival Leiden is geen festival met winterbieren (hoe je die ook wenst te definiëren), maar een bierfestival in de winter. Ditmaal waren er twee relatief korte sessies van elk 2,5 uur, wat mij eigenlijk zeer goed uitkwam: niet te druk en elke stand was zonder lange wachttijd en twee worstelingen te bezoeken.
De derde optie was het Jeneverfestival, uitgesteld van vorig najaar, maar daar kwam op het laatst iets tussen. Misschien maar goed ook, net als bij de Zoom-proeverij vermijd je zo de verleiding van de slijterij!
En de maandelijkse Leidse (Leidsche?) BierProefAvond vindt sinds februari weer plaats.
Een foto van de enige buitenlandse vakantie die er dit jaar in zat. Een verplaatsing binnen Zwitserland waarbij ik heel veel tijd overhad. Daarom eerst met de Treno Gottardo zuidwaarts over de Gotthard (via de Scheiteltunnel). Die reis gaat met een Traverso-stel van de Schweizerische Südostbahn (SOB) en aan boord van die trein heb ik het bier gekocht. In Bellinzona omgekeerd en met een Giruno-treinstel van de SBB/FFS terug noordwaarts door de basistunnel. Aan boord van deze trein is de foto gemaakt die de twee belangrijkste thema’s van dit blog aardig representeert.
Ik wens alle lezers van Bier en Trein een goed en vooral gezond 2022.
De vierde bierproeverij in het vijftal online proeverijen waar ik dit jaar aan deelgenomen heb was weer door PINT georganiseerd en had als thema: Bieren uit Noord-Nederland. Opzet als voorheen: centrale presentatie afgewisseld met opnamen die bij het deelnemende zestal brouwers (niet altijd brouwerijen) waren gemaakt. Ditmaal dus Drentse, Friese en Groninger brouwers, alle bieren in fles, geen blik deze keer. Zoals vaker was de uitzending op vrijdagavond en moest ik de volgende zaterdag vroeg werken. Dat heb ik steeds op de volgende manier opgelost: maximaal drie bieren op de avond zelf proeven, de andere drie later, desnoods zelfs een voor een. Alleen als je met meer personen proefde kon je alle zes bieren op dezelfde avond “verwerken”. De gedistilleerd proeverij week in dat opzicht af, hier was de hoeveelheid per buisje zo klein dat je het wel in je eentje in een keer kon proeven, mits je voldoende water en crackers tussendoor tot je nam. Al met al waren alle proeverijen de moeite waard en vormen een helemaal niet zo slecht alternatief voor “gewone” proeverijen, ook al omdat je op deze manier een veel grotere groep tegelijkertijd kunt bereiken.
De Interrailpas die ik voor mijn reis naar Duitsland en (vooral) Zwitserland gebruikte was er een van 10 reisdagen binnen twee maanden. Daarvan waren er nog twee over, die ik toch echt wel wilde benutten. De reizen binnen Nederland (eenmaal naar de grens en eenmaal terug) waren al gebruikt, daarvoor in de plaats heb ik twee keuzedagen behorend bij mijn NS voordeeluren-abonnement ingezet. Aldus op donderdag op Leiden centraal de eerste keuzedag op mijn OV-chipkaart geladen en via Zwolle (overstap van NS op Blauwnet) en Hengelo naar Oldenzaal, waar ik na het uitchecken reisdag twee heb opgehaald bij de Blauwnet-automaat. In de DB-app had ik een enkeltje Oldenzaal – Bad Bentheim gekocht (met korting dankzij mijn Bahncard) en vanaf Bad Bentheim gebruikte ik de een-na-laatste IR-reisdag. Overgestapt in Salzbergen met een kort bezoek aan een nabije supermarkt voor de lunch. Dan met de Westfalenbahn naar Emden waar ik een overnachting had geboekt in een gloednieuw hotel. Na inchecken het eerste programmapunt in Ostfriesland:
Tee mit Kluntje und Wulkje
Vervolgens nog even rondgekeken bij het stadhuis en de Ratsdelft, dan een bezoek aan de winkel van Thiele (Thiele Tee Kontor) waar ik het een en ander heb aangeschaft. De aankopen naar mijn hotelkamer gebracht en niet veel later weer de stad in, nog wat rondkijken en dan naar een restaurant voor de avondmaaltijd. Die draaide zoals ik mij had voorgenomen om vis (en wat garnaaltjes in de soep).
Na de maaltijd nog een kleine wandeling. Op vrijdagmorgen na een goede nachtrust op mijn gemak ontbeten, dan nog even naar een supermarkt in de buurt voor nog enkele aankopen, daarna ingepakt en naar het station gewandeld. Op de laatste IR-reisdag ging de reis met de Westfalenbahn nu naar het zuidelijke eindpunt, Münster. Het inmiddels volledig vernieuwde station bekeken, nog wat eten en drinken aangeschaft en dan naar Gronau. De treinen richting Enschede hebben in Gronau altijd een wat langere stop zodat ik ruim de tijd had om de incheckpaal van Blauwnet op te sporen, deze staat op het middenperron pal naast de Westfalentarif kaartautomaat. Daar activeerde ik de de dag ervoor in Oldenzaal opgehaalde keuzedag. Bij aankomst in Enschede op het perron weer uitchecken en dan meteen weer inchecken als je door de poortjes gaat, in dit geval van Blauwnet naar Blauwnet want ik ging weer naar Zwolle. Daar kon ik nog voor vier uur inchecken bij de NS zodat ik in de avondspits toch met korting naar Leiden reisde.
Leven In de Brouwerij (Stadsgehoorzaal, Leiden) was het laatste festival voor Corona toesloeg, begin maart 2020. Dit voorjaar was er geen sprake van dat er een volgende editie zou komen, maar afgelopen weekend lukte het wel, maar op een heel andere lokatie. Het Pesthuis is sinds enige tijd een evenementenlokatie op 5 minuten van station Leiden Centraal (en toevallig ook 5 minuten fietsen van mijn huis). Het is een groot vierkant met een heleboel ruimtes, plus een grote binnenplaats met afdak rondom. Per sessie werden maximaal 450 kaarten (€ 17,50 plus kosten) verkocht, de twee zaterdagsessies waren uitverkocht, de ene zondagsessie bijna. Het weer werkte mee, voor sommige stands was wat extra schaduw wel aangenaam geweest. Je werd verzocht een zitplaats te kiezen, maar je mocht wel zelf je bier gaan halen, te betalen met munten van 3 euro per stuk (twee inbegrepen in de toegangsprijs). Er was genoeg ruimte, dus je kon zonder problemen zo nu en dan even blijven staan voor een praatje. En er was met sommige mensen ook wel wat bij te praten. Ook dankzij de vrijwel volledige afwezigheid van muzak/muziek een zeer aangename middag.
Bijna een jaar na mijn vorige reis gaat het weer richting Duitsland en Zwitserland, weer met een “Mund-Nase-Bedeckung” paraat. De heenreis gaat niet geheel zoals gepland, maar ik arriveer uiteindelijk toch op de juiste tijd in Ehingen a/d Donau, Baden-Württemberg (zuidwest van Ulm). Ehingen voert de naam “Bierkulturstadt”, er zijn 5 brouwerijen. Bij een inwonertal van ruim 26.000 slaan ze daarmee geen slecht figuur in verhouding tot bijvoorbeeld Amberg in de Oberpfalz en Bamberg in Oberfranken. Tien jaar geleden was ik ook al eens in deze contreien, toen waren er ook vijf brouwerijen, een van dat vijftal brouwt niet meer maar een andere Gasthof (annex hotel) heeft onlangs de traditie weer opgepakt met een kleine installatie. Destijds heb ik ondermeer in de al eeuwen bestaande Brauereigasthof Schwanen gegeten, toen was men daar bezig aan de overkant van de straat een hotel te bouwen en daar verblijf ik ditmaal. Na aankomst is het vrijwel meteen tijd voor een brouwerijrondleiding, er is een kleine installatie in het restaurant en een grotere erachter.
De maisch- annex brouwketel van de grote installatie is nog koper, de rest van de installatie is in staal uitgevoerd. De kleine installatie wordt vooral gebruikt voor brouwcursussen, verder voor kleine of proefbrouwsels. Men distilleert hier ook en maakt andere produkten met bier of laat deze elders maken. Na de rondleiding nog een maaltijd in de Gasthof, begeleid door twee bieren van het vat: het bier van de maand, een IPA (engelse stijl) en het Zwicklbier.
Donderdagmorgen ontbijt in de Gasthof, de grote brouwinstallatie is nu achtergrond voor een deel van het ontbijtbuffet (achter glas, dat wel); ik zit naast de kleine installatie. Bij binnenkomst wordt je een tafel toegewezen, je ontsmet je handen en trekt dan wegwerphandschoenen aan om te pakken wat je wilt eten. Vervolgens de stad in om wat rond te kijken, een enkele boodschap en tussendoor natuurlijk een kopje koffie, zonder iets erbij. Middageten in Gasthof zum Ochsen, waar ze de bieren van de Berg Brauerei schenken, deze ligt in Ehingen-Berg aan de andere kant van de Donau. Het toetje is bierijs van Ulrichsbier met een scheutje bierlikeur die ook van dat bier gemaakt is, erg lekker.
Na een rustge middag avondeten in Hotel-restaurant Adler, waar de jongste installatie van Ehingen staat. Er wordt vooralsnog slechts een bier gebrouwen, een Fass-Weizen, de andere bieren op het menu komen (alweer) van brouwerij Berg. Een eerdere incarnatie van brouwerij Adler (rond 1900) was beroemd vanwege het Weizenbier dat uitsluitend op vat verkrijgbaar was, vandaar dat men ongeveer twee jaar geleden met dat bier begonnen is. De beperkte capaciteit laat een uitbreiding met andere soorten (nog) niet toe. Na nog een kleine rondwandeling ter bevordering van de spijsvertering breng ik de avond op mijn balkon door.
Bier & Trein 