Oberfranken

1. Frankenbier (nogmaals)
2. Met de Bambergse stadsbus
3. Per trein, noordwest
4. Per trein, noordoost
5. Per trein, zuid

Rondom Bamberg

Bamberg is als het ware het hart van het westelijk deel van Oberfranken, en vormt een goed uitgangspunt voor het verkennen van de omgeving. Dat doe ik het liefst met het openbaar vervoer, omdat dan niemand in het gezelschap zich hoeft “op te offeren” door als BOB te fungeren. Bovendien reis ik regelmatig in mijn eentje rond, en dan is de buschauffeur of de treinmachinist dus de Bob. (Een Bert kun je beter afschieten).
Met de Bambergse stadsbus zijn een aantal brouwerijen in dorpjes vlakbij Bamberg redelijk tot goed te bereiken, maar wel alleen overdag, omdat de stadsbussen er zo rond 19.30 mee op houden. De nachtbussen (avondbussen zou een betere naam zijn) rijden niet of nauwelijks buiten Bamberg zelf. Het Verkehrsverbund Grossraum Nürnberg, waartoe de Landkreis en stad Bamberg sinds 2010 behoort, geeft van alle spoor- en buslijnen gratis compacte dienstregelingsboekjes uit, ondermeer verkrijgbaar op het station. De dienstregeling voor de Bambergse stadsbus is vanzelfsprekend ook op de ZOB (Zentraler Omnibus Bahnhof, centraal busstation) verkrijgbaar, daar kun je ook een plattegrond met het lijnennet meenemen.
De trein bestrijkt natuurlijk een veel groter gebied en rijdt in het algemeen tot circa middernacht. De dienstregelingen per lijn zijn veelal op de stations gratis te verkrijgen in de vorm van foldertjes, en vaak ook te downloaden van de DB-website.
Natuurlijk zijn er ook interlokale buslijnen, hoofdzakelijk gereden door OVF (Omnibus Verkehr Franken / Frankenbus), maar de frequenties zijn in het algemeen laag en meer gericht op pendelaars en scholieren; ik zal mij daar in de toekomst nog in verdiepen. Vooralsnog worden hieronder al heel veel mogelijkheden genoemd, die ik zelf nog lang niet allemaal benut heb.

In de Bambergse stadsbus kun je goed rondreizen met de driedaagse Bamberg-Card (€ 14,90 per volwassene in 2016) die verkrijgbaar is bij de Tourist Info, daarnaast omvat deze kaart gratis toegang tot zes musea in Bamberg (plus 1 daarbuiten), een stadsrondleiding en een aantal kortingen.
Treinkaartjes en busvervoer buiten Bamberg:  voor de korte afstand een gewoon retourtje / VGN-kaartjes, voor wat langere afstanden binnen het VGN-gebied zijn er dagkaarten (Tagesticket). Vooral (naar) buiten het VGN-gebied is het al gauw de moeite waard om een Bayern-Ticket te gebruiken, helemaal als je met een groepje bent: de 1e persoon betaalt € 22, elke volgend groepslid 4 euro extra; de kaart is geldig op weekdagen van 09.00 tot 03.00 van de volgende dag, in het weekend en op feestdagen ook al voor 9 uur (VGN-Tagestickets hebben geen tijdbeperking!). Deze prijzen gelden bij koop aan een automaat of via internet, aan het loket steeds € 2 meer! Let op: het Bayern-Ticket en de VGN-kaartjes zijn niet geldig in IC en ICE, wel op vrijwel alle interlokale bussen (onder meer OVF) en in bus, tram en metro van verschillende Verkehrsverbünde (OV-netten), zoals het VGN (Verkehrsverbund Grossraum Nürnberg). Van het Bayern-Ticket bestaat ook een 1e klas versie, vanaf 33 euro.

1. Frankenbier
(voor de volledigheid nog een keer)
Franken maakt dan wel (grotendeels) administratief deel uit van Beieren, maar is niet Beiers. Dat geldt ook voor het bier. Kenmerkend is een bier dat vaak wordt aangeduid met Kellerbier, Lagerbier of Vollbier. Dit kan qua kleur variëren van donkerblond via amber tot bruin, is gewoonlijk goed gehopt, vaak niet volledig helder (slechts gedeeltelijk gefilterd) en met weinig koolzuur. De aanduidingen Hell(es) en Dunkel/Dunkles komen ook voor en kunnen op eenzelfde bier slaan, nu misschien wel geheel gefilterd. Dit type is het oorspronkelijke streekbier.
Vervolgens is vanuit het noorden het Pils erbij gekomen, dat in Franken vaak meer op een extra gehopt Helles lijkt. Vanuit het zuiden (het eigenlijke Beieren) is het Weizen (ook: Weisse) populair geworden, bovengistend tarwebier, vrijwel altijd met gist. Deze bieren bevatten wel (veel) koolzuur, terwijl het Keller-/Lagerbier vaak ungespundet of teilgespundet is, dat wil zeggen dat tijdens vergisting/lagering het koolzuurgas (groten)deels uit het vat is ontsnapt. Verder is Keller-/Lagerbier meestal slechts grof gefilterd; Zwickelbier daarentegen is totaal ongefilterd bier, meestal wel met koolzuur.
Deze bieren hebben meestal een sterkte van 4,5 à 5 vol% alcohol. Iets sterker is Märzenbier (5 à 6 %); de naam komt van März (maart), de laatste brouwmaand in de tijd dat er nog geen kunstmatige koeling voorhanden was, de extra alcohol diende ter conservering. Nog sterker zijn Bock (6 à 7%) en Doppelbock (7 à 8%), beide seizoensbieren. De zogeheten Festbiere, die voor speciale gelegenheden worden gebrouwen, zijn in de regel Märzenbiere.
Rauchbier vormt ook elders in Frankenland een specialiteit, welke door slechts een klein deel van de brouwerijen gemaakt wordt. De rookmout wordt veelal aangeleverd door de Bambergse speciaalmouterij Weyermann, terwijl de twee Bambergse rookbierbrouwerijen hun Rauchmalz zelf mouten.

2. Met de Bambergse “stads”bus
Vertrekpunt van alle stadsbuslijnen is de Zentraler Omnibus Bahnhof, kortweg ZOB. De bussen van de Stadtwerke Bamberg rijden althans overdag ook naar een aantal omliggende dorpen. Daarbij kun je vier “hoofdrichtingen” onderscheiden: noordwest (Bischberg), noord (Dörfleins), noordoost (Memmelsdorf en omstreken) en tenslotte zuidwest (regio Stegaurach).

Naar Bischberg rijdt lijn 906 tweemaal per uur (let op: tussendoor tweemaal slechts tot Gaustadt), zondags eenmaal per uur, en daar vind je brouwerij/café/hotel/restaurant Zur Sonne, Regnitzstrasse 2 (halte Bischberg Mitte). Dit is een familiebedrijf met toekomst, gedreven door de familie Schuhmann. De jongste generatie neemt het nu langzamerhand over van hun ouders: een broer als brouwer, de ander als kok. Ik heb er al diverse malen uitstekend gegeten, en over de bieren zul je me ook niet horen klagen (noch over de gastvrijheid). Dinsdag is Ruhetag.

Buslijn 904 naar Hallstadt rijdt doordeweeks en op zaterdagochtend een of tweemaal per uur door naar Dörfleins, waar brouwerij Eichhorn gevestigd is aan de Dörfleinserstraße 43. De Gaststätte Schwarzer Adler heeft maandag Ruhetag

Memmelsdorf ten noordoosten van Bamberg heeft twee Braugasthöfe op 50 meter van elkaar. Beide zijn ook hotel. Het betreft Drei Kronen, Hauptstraße 19 en Höhn, Hauptstr. 11. Lijn 907 rijdt doordeweeks een halfuurdienst, in het weekeinde een uurdienst; uitstappen bij halte Memmelsdorf Markt, dat is recht tegenover Brauereigasthof Höhn, die dagelijks behalve dinsdag open is vanaf 10.00 uur. Drei Kronen is gesloten van zondagmiddag tot maandagmiddag. Höhn brouwt één bier, een Zwickelbier, en Drei Kronen brouwt er drie, waaronder een Rauchbier. Voor de terugreis naar Bamberg moet je naar de halte Rathaus lopen, dat is vanaf Drei Kronen rechts langs de kerk en dan rechtdoor als de hoofdstraat weer naar links buigt, nog geen 200 meter.
Lijn 907 loopt na Memmelsdorf nog door tot Drosendorf, waar je ook direkt tegenover de bushalte Brauerei Gasthof Göller vindt (Schesslitzer Str. 7, tel. 09505 1745). Ook hier wordt de inwendige mens goed verzorgd met drank en spijs, die in het warmere jaargetijde genuttigd kunnen worden in de grote Biergarten, deels overdekt, direkt achter het restaurant, naast de brouwerij. De eerste werkdag van de week is Ruhetag. Naast het eigen produkt wordt ook bier van Göller uit Zeil geschonken (is familie).

Noordoost van Memmelsdorf ligt Merkendorf, waar je twee Braugasthöfe vindt, Hummel aan de Lindenstraße 9 en Wagner, Pointstr. 1. Naar Merkendorf rijdt lijn 917 slechts enkele malen per dag. Hummel is op dinsdag gesloten, heeft een groot bier-assortiment, waaronder een rookbier en een Rauch-doppelbock. Wagner heeft op maandag Ruhetag.
Ten zuidoosten van Memmelsdorf ligt Schammelsdorf waar je Brauerei Knoblach kunt vinden in de Kremmeldorfer Straße 1, tel. 09505 267. Ruhetag maandag. Naar Schammelsdorf rijdt lijn 927, ook slechts enkele malen per dag.
In de middag is er drie keer een bus 927 vanaf de ZOB die na het rondje via Schammelsdorf overgaat in lijn 917 naar Merkendorf, en vervolgens terug naar de ZOB. Tezamen met een eerdere bus 917 levert dat in de middag een 1½-uursdienst op voor het bezoek van Hummel en Wagner (maandag-vrijdag).

In de regio Stegaurach, ten zuidwesten van Bamberg, vind je nog twee Gasthöfe met hun eigen brouwerij. Beide hebben een halte van lijn 912 bijna voor de deur. Het betreft Mühlenbräu met Gasthof Alte Mühle in Mühlendorf, Brückenstr. 19 en Müller in Debring, Würzburgerstr. 1. Lijn 912 rijdt in het algemeen 1x per uur (en twee ritten in de avond als verlengde nachtlijn 937). Voor Mühlenbräu stap je uit bij halte Neukreuth (de halte na Mühlendorf). Maandagochtend en dinsdag gesloten. Er zijn ook hotelkamers. Müller heeft maandag Ruhetag, is alleen café / restaurant.
Verder brouwt in Stegaurach sinds 2001 ook Hausbräu Winkler (Ruhlstrasse 6, bushalte Kreuz am Weiher), maar deze heeft ter plekke geen Ausschank; het bier is o.a. te drinken in Bamberg bij de Pelikan, Untere Sandstrasse 45, en bij Catwheezle, Steinweg 8.

Uitstapjes met de bus vereisen wel enige planning, eventjes een dienstreglingsboekje en lijnenkaart halen bij de ZOB is aan te bevelen. Ook is het in deze gevallen zéker aan te raden de openingstijden tevoren te controleren, want die willen nog wel eens veranderen. Gebruik van de fiets behoort in al deze gevallen natuurlijk ook tot de mogelijkheden

3. Met de trein vanuit Bamberg: Noord-West
Een overzicht van Braugasthöfe die per trein zonder overstap vanuit Bamberg bereikbaar zijn, met een niet te grote loopafstand vanaf het station (tot circa 2 km), waarbij de grenzen van Mittel- en Unterfranken overschreden kunnen worden. Ik begin weer in het noordwesten en draai met de klok mee.

De eerste halte van de stoptrein richting Haßfurt (- Schweinfurt – Würzburg) is Oberhaid. Wagner Bräu (Bamberger Strasse 2) is dagelijks open vanaf 9 uur. (In 2013 waren er geruchten over sluiting, daar het bier geen goede naam had is nog niemand bereid gevonden ter plekke een onderzoek in te stellen.)
De derde stop vanaf Bamberg is het stadje Zeil am Main, waar de brouwerij Göller gevestigd is; overigens zijn we nu al in Unterfranken (en buiten het VGN). De Ausschank “Zur Alten Freyung” vind je in de Speiersgasse 21, tel. 09524 9554. De brouwerij ligt erachter, maar bottellijn en opslag + distributie zijn enige jaren geleden verplaatst naar een industrieterrein. Daar vind je ook het kantoor en de bierwinkel; het adres is Wildgarten 12, tel. 09524 30040.
In Schweinfurt waren twee brouwerijen gevestigd. Het Brauhaus Schweinfurt is voorjaar 2015 definitief gesloten. Brouwerij Roth vind je aan de Obere Straße 24, tel. 09721 1034 (brouwerij), 16339 (Gaststätte Zum Roth). De binnenstad van Schweinfurt ligt op loopafstand van de haltes Schweinfurt Mitte en Stadt. Kom je met een sneltrein (RE) dan stopt die alleen in Schweinfurt Hauptbahnhof (Hbf); je kunt dan overstappen naar de andere twee (dat is terug richting Bamberg!) of de bus nemen naar het centrum.
Tussen Schweinfurt en Würzburg zijn er geen bierige stops. Hoewel Würzburg vooral een wijnstad is, zijn er ook twee brouwerijen gevestigd. Het Würzburger Brauhaus (“am Spitale”), vind je in de Burkarder Strasse op nrs. 2-4, dat is net over de oude Mainbrug. Würzburger Hofbräu (tegenwoordig onderdeel van Paulaner, dus Heineken) met de Hofbräukeller is te vinden aan de Höchberger Strasse 28, net achter de vesting Marienberg.

Terug in Oberfranken: het lijntje naar Ebern (VGN-gebied) takt in Breitengüssbach af van de hoofdlijn naar het noorden. Op deze lijn rijdt één trein per uur, maar niet helemaal regelmatig! In Breitengüssbach had je Brauereigasthof Hümmer aan de Bamberger Strasse nr. 22, de brouwerij is in maart 2011 gesloten, de Gaststätte schenkt nu bier van Adler-Bräu, Stettfeld. Maar niet getreurd, najaar 2012 is het Brauhaus Binkert (Mainseidla) in bedrijf gekomen. Aan de Westring nr. 5, gesloten op maandag en dinsdag. Verder heeft ook Pension Karin, Bühlstraße 35, een eigen brouwerijtje!
In Baunach, de volgende halte, bevond zich Brauereigaststätte Sippel aan de Burgstrasse op nr. 6, woensdag Ruhetag. De brouwerij is in 2010 gestopt, de Gaststätte is nog open en schenkt nu Keesmann bieren.
Op Baunach volgt Reckendorf, waar zich twee brouwerijen bevinden. Brauerei Gaststätte Schroll vind je aan de Hauptstrasse 38, tel. 09544 20338. Dagelijks behalve donderdag geopend. De Schlossbrauerei vind je aan de Mühlweg 16. De Gaststätte is dinsdags gesloten.

4. Met de trein vanuit Bamberg: Noord-Oost
De Regionalbahn naar het noorden stopt na Breitengüssbach ongeveer een op de twee keer aan de halte Ebing, die op enige afstand van het dorp zelf ligt. Schwanen-bräu met de Brauereigastwirtschaft vind je in een mooi oud pand op de Marktplatz (nr. 11). Dagelijks behalve donderdag geopend.
De tweede stop na Ebing is Ebensfeld. De plaatselijke brouwerij (Ebensfelder Brauhaus) ligt aan de Oberer Kehlbachdamm nr. 7. Gasthof Zum Schwan ligt ervoor (Hauptstrasse. 46), maandag is Ruhetag.
Noordoost van Ebensfeld ligt Unterneuses met Brauerei Martin, Viehtriebweg 3, tel. 09573 4382. Enkele hotelkamers. Als je toch al aan het lopen bent kun je nog een kilometer doorlopen naar het dorpje Pferdsfeld waar brouwerij Leicht te vinden is,  huisnr. 3 (geen straatnaam, zo klein!). Donderdag is Ruhetag. De loopafstand naar Pferdsfeld gaat ruim boven de 2 kilometergrens uit; misschien iets om met de fiets te doen.
Vervolgens stoppen de RB- en RE-treinen in Bad Staffelstein, dat meerdere brouwerijen telt. Deze liggen echter alle in deelgemeenten op grote afstand van het station, zoals Hetzel in Frauendorf, Staffelberg-Bräu in Loffeld, Reblitz in Nedensdorf en Trunk in Vierzehnheiligen. In een enkel geval is er een busverbinding (kan ook vanaf station Lichtenfels zijn), anders wordt het fiets of taxi!
Volgende stop is de stad Lichtenfels, waar je brouwerij Wichert vindt in het stadsdeel Oberwallenstadt, Alte Reichsstr. 50, tel. 09571 3317. Ook weer vrij ver van het station (stadsbus); dagelijks behalve maandag geopend. Verder is een voormalige hobbybrouwer onlangs het professionele pad opgegaan: Braumanufaktur Lippert, Wittelsbacher Strasse 8.
De sneltreinen (Neurenberg -) Bamberg – Lichtenfels – Coburg – Sonneberg (dat ligt al in Thüringen, de treinen rijden Coburg – Sonneberg als stoptrein) brengen je ook nog naar Rödental (tussen C. en S., buiten het VGN-gebied), waar je Brauerei Grosch vindt in de Oeslauer Strasse 115; de Brauereigasthof is elke dag open, en je kunt er ook overnachten. En in Sonneberg (cultureel nog Franken!) is er dan nog Brauerei Gessner.
De stoptreinen Bamberg – Lichtenfels rijden door naar Kronach (buiten het VGN) en eens in de twee uur helemaal naar Saalfeld in Thüringen. In Kronach zijn twee brouwerijen gevestigd, Kaiserhof en ’s Antla. De familie Kaiser bezit brouwerij Kaiserhof al sinds 1879, de Brauereigaststätte vind je in de Friesenerstrasse op nr. 1, dagelijks behalve maandag geopend van 10 -14 en vanaf 17 uur. ’s Antla bestaat pas sinds 2009, is dagelijks behalve maandag open vanaf 11 uur, Amtsgerichtstrasse 21.
Eens in de twee uur is er tegenwoordig ook een sneltrein (Neurenberg – Bamberg – Lichtenfels -) Kronach – Saalfeld – Jena, die brengt nog enkele brouwerijen in Thüringen binnen het overstapvrije bereik: Saalfelder, inderdaad in Saalfeld, en in Jena de Gasthausbrauerei Papiermühle en de Talschänke, de laatste bekend als procucent van het zure Wöllnitzer Weissbier.

Er zijn ook twee-uurlijkse RE sneltreinen van Bamberg via Lichtenfels naar Bayreuth en Hof, deze treinen splitsen in Neuenmarkt-Wirsberg. Tussen Lichtenfels en Neuenmarkt-Wirsberg stoppen deze treinen in twee plaatsen met brouwerijen, namelijk Burgkunstadt (laatste stop in het VGN-gebied) en Kulmbach.
In Burgkunstadt waren drie brouwerijen gevestigd. Gick-Bräu is sedert december 2006 gesloten en Brauereigasthof Hellmuth sloot in 2007. Over blijft dan nog slechts brouwerij Günther, In der Au 27. De Brauereigasthof vind je in de Kulmbacher Strasse op nr. 36, geen Ruhetag. Direkt ten zuiden van Burgkunstadt ligt Altenkunstadt, waar de wat grotere brouwerij Leikeim te vinden is aan de Langheimer Strasse nr. 14. Geen Brauereigasthof, wel kun je daar maandag-donderdag de afvullerij bezoeken (ze gebruiken beugelflessen).
In Kulmbach vind je één zeer grote en twee kleine brouwerijen. De grote is ontstaan uit het samengaan van enkele op zich al niet kleine brouwerijen en heet nu Kulmbacher Brauerei AG, Lichtenfelser Strasse 9. Deze heeft geen Brauerei-Ausschank, maar de bieren kom je overal tegen. Een van de vroegere brouwerijen (Mönchshof) is nu het Bayerisches Brauereimuseum (Hofer Str. 20), sinds kort uitgebreid met een bakkerijgedeelte. Er is ook een brouwerij in het museum, formaat huisbrouwerij, met glazen ketels. De rondgang door het museum eindigt er met een glas van het daar gebrouwen bier. Direkt naast het museum vind je nog een café-restaurant waar je dat bier en de andere Kulmbacher bieren kunt drinken, met Biergarten. Niet zover daarvandaan vind je nog een echte huisbrouwerij, Kommunbräu Kulmbach (Grünwehr 17), dagelijks geopend vanaf 10 uur. Ook hier kun je buiten eten en drinken.

Na de splitsing van de trein rijdt een deel naar Hof. Onderweg wordt niet gestopt in een plaats met een Braugasthof (ook niet vlakbij), maar in Hof zijn wel weer brouwerijen te vinden. Brouwerij Meinel ligt aan de Alte Plauener Str. 24. De Gaststätte is Meinel’s Bas, Vorstadt 13, niet ver van de brouwerij. Elke dag open, maar in de wintermaanden is donderdag Ruhetag. Brouwerij Scherdel heeft geen Brauereigaststätte; Bürgerbräu Hof, Ascher Straße 3 daarentegen had zowel een tap als een klein museum in de kelder, helaas is deze brouwerij medio 2007 gesloten. Brouwerij Zeltbräu is begin 2010 gestopt.
Het andere treindeel rijdt naar Bayreuth. De eerste stop na het splitsingsstation is Trebgast, waar Brauerei Haberstumpf gevestigd is aan de Bergstrasse 31. Het bier is ook te verkrijgen in Gasthof-Metzgerei Friedrich en in de Dorfschänke, maar alleen bij de brouwerij kun je het Zwickl-bier verkrijgen. Ruhetag is zondag. Verder geen plaatsen met brouwerijen op dit traject tot Bayreuth, waar meer keuze is. Becher-Bräu vind je in de St. Nikolausstrasse 25, dinsdag is Ruhetag. Vlakbij was brouwerij Glenk gevestigd, maar die brouwt sinds eind 2010 niet meer. Tenslotte is in Bayreuth de grote brouwerij Maisel te vinden (Hindenburgstr 9), vooral bekend vanwege zijn Weizenbiere. Er is geen Brauereigaststätte, maar wel een museum dat zeer de moeite waard is. Dit is ingericht in de oude brouwerijgebouwen en alleen toegankelijk in het kader van rondleidingen. Zonder aanmelding kun je elke dag terecht om 14.00 uur, voor groepen op afspraak ook op andere tijden en ook in andere talen. Het museum vind je in de Kulmbacher Strasse 40 (oude en nieuwe brouwerij liggen als het ware rug-aan-rug). De Aktien-biere van de Bayreuther Brauerei (de oude brouwerij ligt even verder in dezelfde straat als het Maisel-Museum) worden ook bij Maisel gebrouwen. De bieren van Bürgerbräu (Schinner) zouden worden gebrouwen door Kaiser (Neuhaus/Pegnitz). De reis van Bamberg via Lichtenfels en Kulmbach naar Bayreuth voert je een stuk buiten het VGN en gaat dus het beste met een Bayern-ticket; je kunt ook via Neurenberg naar Bayreuth en dan blijf je wel binnen het VGN.

5. Met de trein vanuit Bamberg: Zuid
Ook in zuidelijke richting brengt de trein je naar diverse bierig-interessante plaatsen, al komt daar enkele malen wel nog even de benenwagen aan te pas. Eerste mogelijkheid is Hirschaid met Brauerei Kraus, Luitpoldstrasse 11, met grote Biergarten/Keller achter de brouwerij. Je kunt er overnachten en dinsdag is hier de Ruhetag.
Het plaatsje Buttenheim ligt enkele kilometers van het gelijknamige station. Het bezit twee brouwerijen, naast elkaar (en tegenover de kerk). De ene is Georgen-Bräu, Marktstrasse 12, geen Ruhetag. Als de nabije Keller open is, is de Brauereigaststätte dicht (middag en avond). Löwenbräu ligt ernaast op  Marktstr. 8, maandag is hier de Ruhetag. De achternaam van de eigenaars van de twee brouwerijen was dezelfde, naar het schijnt ligt een familieruzie ten grondslag aan het naast elkaar bestaan van twéé brouwerijen….
Ook Eggolsheim ligt op enige afstand van zijn station. Je vindt Brauerei und Gasthaus Schwarzes Kreuz in de Hauptstrasse nr. 33, woensdag is Ruhetag (tel. nr 09545 8843). Brouwt sind zomer 2012 niet meer in de eigen installatie.
In Forchheim zijn er vier brouwerijen. Eichhorn vind je in de Bamberger Strasse op nr. 9, dinsdag en woensdag gesloten. Brouwerij Greif ligt aan de Serlbacher Str. 10, met Brauereigaststätte.  Hebendanz, Sattlertorstr. 14 is dagelijks behalve donderdag open (en vroeger had je een gasmasker nodig). Op nummer 10 in dezelfde straat tenslotte is brouwerij Neder gevestigd, deze Gaststätte heeft dinsdag Ruhetag.
De volgende plaats met brouwerijen is de stad Erlangen in Mittelfranken. De grote brouwerij Kitzmann (Südliche Stadtmauerstr. 25) heeft sinds enige tijd een Brauereigaststätte maar was elders in de stad al ruim verkrijgbaar. Steinbach-Bräu is een kleine brouwerij, die de familietraditie na lange onderbreking voortzet. De brouwerij was stilgelegd in 1923 en men concentreerde zich sindsdien op de mouterij. Vanuit die mouterij is 10 jaar geleden opnieuw de brouwerij gestart, te vinden in de Vierzigmannstrasse nr. 4, geen sluitingsdag.
In Fürth is de grote brouwerij Tucher gevestigd (Tucher Str. 10). Geen Brauereiausschank, maar je komt de bieren vaak genoeg tegen in en rond Neurenberg.
Vervolgens arriveert de trein in Nürnberg, grootste stad van Frankenland (een na grootste van Beieren). Vlakbij het station is de moderne huisbrouwerij Barfüsser te vinden (Hallplatz 2), in de kelders van de historische Mauthalle. Elke dag open vanaf 11.00 uur. Een wandeling door de binnenstad brengt je in een kwartiertje bij Hausbrauerei Altstadthof, Bergstraße 19-21, aan de voet van de Burg. Eveneens elke dag vanaf 11.00 uur geopend. De brouwinstallatie hier is geheel uit oude onderdelen opgebouwd (houten gistkuipen bijvoorbeeld). Er wordt ook gedistilleerd, en het is verzamelpunt/vertrekpunt voor rondleidingen in het uitgebreide stelsel van kelders en tunnels onder de oude stad. De jongste brouwerij van Neurenberg is Schanzenbräu, Adam-Klein-Str. 11, Nürnberg-Gostenhof. De Ausschank bevindt zich op nummer 27 in dezelfde straat, de U-Bahn brengt je ernaartoe.
De S-Bahn uit Bamberg rijdt nog door tot Hartmannshof, zuidoost van Neurenberg; onderweg zijn er nog twee plaatsen met brouwerijen. In Lauf vind je Dreykorn-Bräu aan de Mauergasse 9-13, geen Brauereigaststätte. Aan de Heroldstrasse op nr. 12 vind je brouwerij Simon, eveneens zonder eigen Gaststätte. In Hersbruck vind je Bürgerbräu (Deinlein) aan de Lohweg 38, de Brauereigaststätte (Brauhaus Hersbruck) bevindt zich aan de Unterer Markt nr. 19.